Windows sunucularda kullanılan sanal disk dosya biçimlerinden biri olan VHDX (Virtual Hard Disk v2), özellikle Hyper-V sanallaştırma altyapılarında sıklıkla tercih edilir. Ancak VHDX disklerin performansı, yapılandırmaya ve kullanım senaryosuna göre ciddi şekilde değişebilir. Bu yazıda, farklı VHDX yapılandırmalarının performans farklarını teknik detaylarla birlikte ele alıyoruz.
1. VHDX Türleri ve Karşılaştırma
a) Fixed Size VHDX (Sabit Boyutlu Disk)
Bu türde disk baştan sona tek seferde ayrılır. Diskin tamamı fiziksel olarak oluşturulduğu için:
- Avantaj: En yüksek disk performansı (düşük gecikme, yüksek IOPS)
- Dezavantaj: Kurulum anında disk alanı tamamen kullanılır.
b) Dynamically Expanding VHDX (Dinamik Büyüyen Disk)
Disk yalnızca kullanılan kadar fiziksel alan kaplar.
- Avantaj: Depolama alanı tasarrufu sağlar.
- Dezavantaj: Disk boyutu arttıkça performans düşebilir; her yazma işlemi öncesi alan genişletmesi zaman alabilir.
c) Differencing VHDX (Fark Diski)
Bir ana disk (parent) temel alınır, yapılan değişiklikler ayrı bir VHDX dosyasında tutulur.
- Avantaj: Snapshot ve test ortamları için idealdir.
- Dezavantaj: Yoğun disk işlemlerinde performans kaybı yaşanabilir; parent-diski bozulursa risklidir.
2. Performans Etkenleri
Disk Alt Yapısı:
VHDX disklerin bulunduğu fiziksel diskin türü (SSD vs HDD) performansta doğrudan belirleyicidir.
Cluster Size Seçimi:
VHDX oluşturulurken seçilen cluster (allocation unit) boyutu, küçük dosyalarla çalışan uygulamalarda etkili olur. Yanlış boyut seçimi, okuma/yazma gecikmelerini artırabilir.
Alignment ve Disk Fragmentasyonu:
Özellikle dinamik disklerde, zamanla oluşan parçalanmalar performansı düşürür. Disk defrag araçlarıyla periyodik bakım yapılmalıdır.
3. Performans Test Araçları
- DiskSpd: Microsoft tarafından geliştirilen, komut satırı tabanlı gelişmiş disk testi aracıdır.
- CrystalDiskMark: GUI tabanlı, temel performans kıyaslamaları için uygundur.
- Performance Monitor (PerfMon): IOPS, latency ve throughput ölçümleri için yerel Windows aracı.
4. Öneriler
- Üretim ortamlarında Fixed Size VHDX tercih edilmelidir.
- Test, geliştirme ve geçici VM’ler için Dynamically Expanding VHDX daha uygun olabilir.
- SSD altyapısı üzerinde VHDX performansı dramatik şekilde iyileşir.
- Storage Spaces veya RAID gibi teknolojilerle birlikte kullanımda, altyapı uyumluluğu göz önünde bulundurulmalıdır.
Sonuç:
Windows sunucularda VHDX disk seçimi, performans, disk alanı kullanımı ve bakım maliyeti açısından doğrudan etkilidir. Doğru yapılandırılmış bir sanal disk, hem sanallaştırma verimliliğini artırır hem de uygulama performansını optimize eder.