Günümüzde bilgisayar ağları, internet ve veri iletimi gibi kavramlar hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Ağ iletişimi denildiğinde, en çok kullanılan referans modellerden biri de OSI Modeli (Open Systems Interconnection – Açık Sistemler Bağlantı Modeli) olarak bilinir.
Peki, OSI modeli nedir, nasıl çalışır ve neden önemlidir?
OSI Modeli Nedir?
OSI modeli, ISO (Uluslararası Standardizasyon Örgütü) tarafından geliştirilen ve ağ iletişimini katmanlara ayırarak açıklayan bir referans modelidir. 1984 yılında yayınlanan bu model, farklı sistemlerin birbiriyle uyumlu şekilde iletişim kurmasını sağlar ve ağ teknolojileri için bir çerçeve sunar.
Ağ iletişimini 7 katmana ayırarak her katmanın belirli görevleri yerine getirmesini sağlar. Bu sayede, hosting, cloud (bulut) hizmetleri ve veri transferi gibi konular daha sistematik hale gelir.
OSI Modeli Katmanları ve Görevleri
1. Fiziksel Katman (Physical Layer)
📌 Görevi: Veri iletimini fiziksel ortamda sağlar. Elektrik sinyalleri, fiber optik ışık darbeleri veya radyo dalgaları aracılığıyla veri taşınır.
🔹 Örnekler: Kablolar (Ethernet, Fiber), Hub, Tekrarlayıcı (Repeater).
2. Veri Bağlantı Katmanı (Data Link Layer)
📌 Görevi: Fiziksel katmandan gelen veriyi çerçeveler (frames) hâline getirerek iletir.
🔹 Örnekler: MAC Adresi, Switch, Köprü (Bridge).
3. Ağ Katmanı (Network Layer)
📌 Görevi: IP adresleme ve yönlendirme işlemlerini gerçekleştirir. Farklı ağlar arasındaki veri iletimi burada gerçekleşir.
🔹 Örnekler: IP Protokolü, Router (Yönlendirici).
4. Taşıma Katmanı (Transport Layer)
📌 Görevi: Verinin güvenilir şekilde iletilmesini sağlar. Hata kontrolü ve akış kontrolü burada gerçekleştirilir.
🔹 Örnekler: TCP, UDP (Ağ protokolleri).
5. Oturum Katmanı (Session Layer)
📌 Görevi: İletişim oturumlarını (session) açmak, yönetmek ve sonlandırmak.
🔹 Örnekler: SQL oturumları, Sunucu istemci bağlantıları.
6. Sunum Katmanı (Presentation Layer)
📌 Görevi: Veri şifreleme, sıkıştırma ve format dönüşümü yapar.
🔹 Örnekler: SSL/TLS (Güvenlik), JPEG, GIF, MP3, MP4.
7. Uygulama Katmanı (Application Layer)
📌 Görevi: Kullanıcıların doğrudan etkileşime geçtiği katmandır.
🔹 Örnekler: HTTP, FTP, DNS, E-posta protokolleri.
OSI Modelinin Önemi
✅ Ağ iletişimini standartlaştırır – Farklı donanım ve yazılım çözümlerinin uyum içinde çalışmasını sağlar.
✅ Hata ayıklamayı kolaylaştırır – Ağ sorunları belirli bir katmanda analiz edilebilir.
✅ Teknoloji bağımsız bir modeldir – Herhangi bir üreticiye bağlı kalmadan iletişim süreçlerini tanımlar.
Özellikle cloud hosting, veri merkezleri ve internet altyapıları OSI modeline göre yapılandırılır. Bulut sunucu hizmetleri, web hosting sağlayıcıları ve internet servis sağlayıcıları (ISP) bu modelin prensiplerini takip eder.
OSI Modeli vs TCP/IP Modeli
Bazı durumlarda TCP/IP modeli, OSI modelinin yerine kullanılır. TCP/IP modeli, OSI modelinden farklı olarak 4 katmana sahiptir ve internetin temelinde kullanılır. Ancak, OSI modeli hâlâ referans çerçevesi olarak kabul edilir.
| Özellik | OSI Modeli | TCP/IP Modeli |
|---|---|---|
| Katman Sayısı | 7 | 4 |
| Kullanım Alanı | Teorik, Standartlaştırma | Uygulamalı, İnternet Protokolleri |
| Detaylı Yapı | Evet | Hayır |
| Hata Ayıklama | Daha spesifik | Genel seviyede |