Sanal özel sunucular (VDS) ile çalışan işletmelerin artmasıyla birlikte, ağ performansı kadar ağ üzerindeki hizmet kalitesi (QoS – Quality of Service) de kritik bir öneme sahip hale gelmiştir. Özellikle sanallaştırılmış network altyapılarında QoS konfigürasyonu, bant genişliği paylaşımı, paket önceliklendirme ve gecikme yönetimi gibi birçok parametreyi etkiler. Bu yazıda, VDS üzerinde sanal network yapılandırmalarında QoS yönetiminin nasıl yapıldığını, hangi araçlarla optimize edilebileceğini ve performans üzerindeki etkilerini ele alacağız.
QoS Nedir ve Neden Önemlidir?
QoS, ağ trafiğini önceliklendirme ve yönetme yöntemidir. Amaç, kritik uygulamalara daha fazla kaynak tanımlayarak performans dalgalanmalarını minimize etmektir. VDS üzerinde bu ihtiyaç, özellikle aşağıdaki durumlarda artar:
- Aynı fiziksel sunucuda birden fazla VDS kullanımı
- Yoğun trafik oluşturan uygulamalar (VoIP, video akışı, veritabanı replikasyonu)
- SLA (Servis Seviyesi Anlaşması) kapsamında garantili ağ performansı gereksinimi
Sanallaştırılmış Network ve VDS İlişkisi
Bir VDS, fiziksel bir sunucu üzerindeki sanal ağ arabirimleri (vNIC) aracılığıyla ağa bağlanır. Bu yapıda, QoS ayarları sanal switch seviyesinde veya hipervizörün ağ katmanında tanımlanabilir.
Yaygın olarak kullanılan yapı:
- Hypervisor (KVM, Proxmox, VMware)
- vSwitch (Linux Bridge, Open vSwitch)
- QoS modülü (tc, HTB, SFQ, HFSC vb.)
QoS Yönetiminde Kullanılan Temel Araçlar
1. tc (Traffic Control)
Linux sistemlerde tc aracı ile çıkış trafiğine sınırlama, önceliklendirme ve şekillendirme uygulanabilir.
tc qdisc add dev eth0 root handle 1: htb default 30
tc class add dev eth0 parent 1: classid 1:1 htb rate 10mbit ceil 20mbit2. Open vSwitch (OVS) QoS Modülü
OVS, flow tabanlı çalıştığı için, farklı trafik türlerine özel kurallar yazılabilir.
ovs-vsctl set port vnet0 qos=@newqos -- \
--id=@newqos create qos type=linux-htb other-config:max-rate=50000000 \
queues:0=@q0 -- --id=@q0 create queue other-config:max-rate=100000003. Proxmox VDS Ortamında QoS
Proxmox paneli üzerinden sanal ağ arabirimine “Rate Limit” atanabilir.
rate limit= çıkış trafiği sınırı (örneğin: 5 Mbps)burst= kısa süreli pik trafikleri tolere etme değeri
Senaryolar ve Yapılandırma Örnekleri
1. Web Sunucusu ile Database Aynı VDS Üzerinde
- Web trafiği düşük gecikmeli, yüksek bant genişliği ister
- Database replikasyonu ise stabil ve sürekli akış gerektirir
- Çözüm: tc ile ayrı sınıflar tanımlanır, HTTP trafiğine daha yüksek öncelik verilir
2. VoIP + VPN + Genel Trafik Kullanımı
- UDP (VoIP) paketleri gecikmeye hassastır
- TCP trafiği (örneğin: dosya indirme) gecikmeye daha toleranslıdır
- Çözüm: SFQ ile adil sıra uygulanır, UDP’ye daha fazla zaman penceresi tanımlanır
Performans Testi Önerileri
Aşağıdaki araçlarla QoS yapılandırmanızın etkinliğini test edebilirsiniz:
- iperf3: Anlık bant genişliği testi
- nload / bmon: Gerçek zamanlı trafik takibi
- tcptrack: Otomatik bağlantı izleme
- netem: Ağ gecikmesi ve paket kaybı simülasyonu
Avantajlar
- Kritik uygulamalara kesintisiz hizmet
- Fazla kaynak tüketen servislerin denetimi
- SLA uyumluluğu
- Kullanıcı deneyiminde iyileşme
Dikkat Edilmesi Gerekenler
- QoS ayarları sanallaştırma katmanında değilse, sadece VDS içi etkilidir
- Fiziksel sunucu seviyesinde QoS yoksa, upstream trafiğe etkisi sınırlıdır
- Aşırı sınırlama performans düşüklüğüne yol açabilir
Sonuç
VDS ortamlarında QoS yapılandırması, yalnızca ağ performansını artırmakla kalmaz, aynı zamanda kaynakların dengeli kullanımını da sağlar. Sanallaştırılmış ağ yapılarında, doğru araçlarla yapılan QoS tanımlamaları sayesinde servis kalitesi ciddi ölçüde iyileştirilebilir. Bu da özellikle çoklu kullanıcıya hizmet veren projelerde rekabet avantajı sağlar.